28.12.06

Oma Vaassen




flickr photo pagelatest randometi's photo archive



large

Voor Nederlandse vertaling even doorscrollen naar beneden

My mother is a doll maker - she makes character dolls and sometimes shows them in expositons. She never sells them, though.

This doll is her mother - my grandmother. She made it after my grandmother died. I recognized my grandmother the moment I saw the doll.

We called her Oma Vaassen after the place where she lived, and where my mother grew up. Vaasssen is about 10 km from where we lived, and Oma Vaassen came visiting us on her bike until she was over 80 years old.

She got married when she was about 22 years old - she had to, because she was pregnant. Probably she never wanted to have children, but she had four anyway. Not that she did not love them - actually, it was almost impossible for her to let them go when they grew up. My mother had to rebel when she wanted to marry my dad - she was 24 at the time but Oma Vaassen wouldn't let her go. They did not see each other for 10 years but then grandmother visited us and apologized. From that day on, I had a new grandmother. And quite a special one, too.

Her character was quite dominant. She was never shy to give her opinion and she preferably did it in a such a loud voice that the whole village could hear it. She was a bit neurotic, and easily panicked - she carried a knife around when she was 70 because she feared rapists. She would shout out in the middle of a store that she always kept her money hidden between her tits. And in our family, 'my bag! my bag! my bag!' became a fixed expression meaning 'I'm looking for something and I can't find it but I need it now my god where is it!' referring to the way Oma Vaassen panicked when she couldn't find her bag.

She had a very large social network - she basically knew everybody, and kept telling all gossip about everybody to everybody, making a lot of things up along the way. Persons who scratched their knees bled to death in her version of the story. This did not necessarily make her very popular with everybody, but she made sure that there always was a warm and lively atmosphere whenever she was around.

Her husband, my grandfather, was a very silent and introverted man, who was either busy gardening or turning the knobs on his antique radio. He hardly ever spoke a word, but nobody noticed as long as Oma Vaassen was around.

Actually, the whole marriage was a disaster. When I was little they did not say even one word to each other - they kept up complete silence for over 20 years. Yet, she came home to cook for him, every single day.

When they grew older, the ice thawed somewhat - the slept in separate rooms but got back on speaking terms and actually held a large celebration at their 60th marriage anniversary.

She led a very active life. Of course, raising a family in the 1940s was not easy. My mother still remembers her smashing plates against the walls in anger when she discoverd that she expected her fourth child - in 1945, when due to German occupation there was almost nothing left to eat. It turned out relatively well because my mom's younger sister was born when the war was over - but the family still lived in extreme poverty.

When her children had left home, she became politically and socially active - she had always supported Labor Party (which was the natural thing for a working class family) but in the 1970s she became a feminist with communist sympathies. Quite impressive for a simple person with almost no education. She took a job in a local factory and became active for a local political party that wanted more facilities for the population of Vaassen (instead of having everything in Epe, the principal town of the municipality). I admire her initiatives but I'm not sure how much good she did to the party...

I always loved visiting her. Her house was something quite out of the ordinary. The whole social life was centered around the little kitchen with grandmother making coffee and serving cookies and everybody (she always had visitors, somehow) sitting around the same table (grandfather in his own seat by the radio, not communicating much). There was a living room but over the years that room filled up with all the stuff Oma Vaassen picked up along the way - after years of war and poverty, she could not stand the idea of people throwing stuff away. She collected it all. There were hundreds of dolls that missed a leg. Jigsaw puzzles that missed pieces. And in the former children's bedroom enough clothes for a medium sized town. And lots of plants standing in between all the junk - and they were taken care of with the utmost love and care.

And, she was the best grandmother a kid could have. She was always kind and very fond of all of us. She had almost too much love for everything alive (I didn't even speak about the goat they kept in the house when my mom was little...) It was impossible not to love Aleida Wilhelmina Kok - or Lei, for friends. And the doll looks exactly like her.



Mijn moeder is poppenmaakster – ze maakt karakterpoppen en stelt ze ook tentoon. Maar ze verkoopt ze nooit.

Deze pop is haar moeder – mijn oma. Ze maakte hem toen mijn oma al dood was. Ik herkende mijn oma erin zodra ik de pop zag.

We noemden haar Oma Vaassen, naar de plaats waar ze woonde, en waar mijn moeder ook was opgegroeid. Vaassen is zo’n 10 km van de plek waar wij woonden, en Oma Vaassen kwam ons op de fiets bezoeken tot ze al een eind in de 70 was.

Ze trouwde toen ze zo’n 22 jaar oud was – ze moest trouwen, want ze was zwanger. Eigenlijk wilde ze helemaal geen kinderen, maar ze kreeg er wel vier. Niet dat ze niet van ze hield – integendeel, ze had de grootste moeite om ze los te laten toen ze groot werden. Mijn moeder moest in verzet komen toen ze met mijn vader wilde trouwen. 24 was ze toen, maar Oma Vaassen liet haar niet gaan. Ze hebben elkaar zo’n tien jaar niet gezien, maar toen zocht Oma Vaassen ons op en bood haar verontschuldigingen aan. Vanaf die dag had ik er een oma bij. En nog een hele bijzondere ook.

Ze was nogal dominant van karakter. Ze stak haar mening niet onder stoelen of banken en ze deed dat bij voorkeur zo hard dat het hele dorp kon meeluisteren. Ze was enigszins neurotisch en snel in paniek – op haar 70ste had ze nog een mes bij zich omdat er overal verkrachters zitten. En midden in de supermarkt verkondigde ze luidkeels dat ze haar geld altijd verstopte “tuss’n de titt’n .” Bij ons thuis werd “Me tasje me tasje me tasje!” een gevleugelde uitspraak als je koortsachtig ergens naar liep te zoeken, vanwege Oma Vaassen die een keer in paniek raakte toen ze haar tasje niet kon vinden.

Ze had een uitgebreid sociaal netwerk – ze kende iedereen, en vertelde alle roddels over iedereen tegen iedereen, waarbij ze de helft er ter plekke bij verzon. Mensen met een schrammetje lagen in haar versie al snel dood te bloeden. Dit maakte haar niet bij iedereen even populair, maar het zorgde er wel voor dat het altijd gezellig en levendig was als zij er was.

Haar man, mijn opa, was een erg stille en teruggetrokken man, die of aan het tuinieren was, of aan z’n radio gekluisterd zat, aan de knoppen draaiend. Meestal sprak hij geen woord, maar dat merkte niemand, zolang Oma Vaassen in de buurt was.

Hun huwelijk was in feite één grote ramp. Toen ik klein was, spraken ze geen woord meer met elkaar – meer dan 20 jaar lang hebben ze dat zwijgen volgehouden. Toch kwam ze altijd iedere dag weer thuis om voor hem te koken.

Toen ze ouder werden, dooide het ijs een beetje. Ze bleven apart slapen maar praatten weer met elkaar, en gaven zelfs een groot 50-jarig huwelijksfeest.

Ze was heel actief. Het was natuurlijk niet makkelijk om in de jaren ’40 een gezin groot te brengen. Mijn moeder herinnert zich nog hoe haar moeder al het servies in woede tegen de muur smeet toen ze ontdekte dat ze zwanger was van haar vierde kind – in 1945, toen er bijna niks meer te eten was. Het pakte gelukkig relatief goed uit, omdat mijn moeders jongere zus geboren is toen de oorlog al voorbij was – maar ze leefden nog wel in grote armoede.

Toen de kinderen de deur uit waren, werd ze ook actief op politiek en sociaal terrein – ze had natuurlijk altijd PvdA gestemd (de logische keus voor een arbeidersgezin) maar in je jaren ’70 werd ze feministisch en kreeg ze communistische sympathieën. Niet niks voor een eenvoudige vrouw met alleen lagere school. Ze nam een baan in een fabriek en werd actief voor de Nieuwe Lijn, een locale partij die streed voor meer voorzieningen in Vaassen (en niet alleen voor de gemeentehoofdplaats Epe). Ik bewonder haar initiatief maar vraag me wel eens af hoeveel goed ze die partij nou echt gedaan heeft…

Het was altijd fijn om bij haar op bezoek te gaan. Haar huis was heel bijzonder. Het hele sociale leven vond plaats in de kleine keuken, waar Oma Vaassen koffie zette en koekjes uitdeelde aan alle mensen die rond de keukentafel zaten (en bezoek was er eigenlijk altijd wel). Opa zat in z’n eigen stoel bij de radio en zei niet veel. Een woonkamer was er ook wel, maar die raakte in de loop der jaren helemaal verstopt met alle dingen die Oma Vaassen langs de weg vond – na jaren van oorlog en armoede kon ze het niet aanzien dat mensen dingen weggooiden, dus ze naam het dan maar mee. Ze verzamelde alles. Er waren honderden poppen met één been. Niet complete legpuzzels. En in de vroegere kinderslaapkamer genoeg kleren voor een heel dorp. En tussen alle zooi stonden overeral planten, die met de grootste liefde verzorgd werden.

Ze was de beste oma die een kind kan hebben. Ze was altijd aardige en ze was dol op ons allemaal. Ze had welhaast te eel liefde voor alles wat leefde (ik heb het nog niet eens gehad over de geit die ze in huis hielden toen m’n moeder klein was…) Het was onmogelijk om niet te houden van Aleida Wilhelmina Kok – of Lei, voor vrienden. En de pop lijkt precies op haar.